Οι γονείς που αντιλαμβάνονται την πολυπλοκότητα και τις αυξημένες απαιτήσεις του σύγχρονου ποδοσφαίρου, κάνουν κυριολεκτικά ‘’παιχνίδι’’ μαζί με τα παιδιά τους και διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στην μετέπειτα πορεία και εξέλιξη των νεαρών ποδοσφαιριστών.
Το να είσαι γονέας και να αποτελείς ουσιαστικά την απαρχή του υποστηρικτικού δικτύου ενός νεαρού ποδοσφαιριστή φαίνεται εκ πρώτης όψεως… απολαυστικό! Η αλήθεια είναι όμως πως η διαδικασία αυτή επιφυλάσσει σωρό από προκλήσεις, δύσκολες αποφάσεις και σύνθετες καταστάσεις αφού το σύγχρονο ποδόσφαιρο είναι διαφορετικό σήμερα – πιο απαιτητικό, πιο πολύπλοκο- από ό,τι το έζησαν οι ίδιοι σαν παιδιά.
Για να ‘μαστε ακόμη πιο σαφείς, η φύση του σύγχρονου ποδοσφαίρου άλλαξε τόσο που δεν θυμίζει σε τίποτα το ‘’παιχνίδι της αλάνας’’ με το οποίο μεγαλώσαμε εμείς. Το συγκεκριμένο άρθρο (χωρισμένο σε τρία μέρη) στόχο έχει να παρουσιάσει μέρος των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι γονείς των νεαρών ποδοσφαιριστών και να προτείνει πρακτικές συμβουλές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση τους.
Θεωρώ δεδομένο πως βασική επιδίωξη εσάς των γονέων, είναι να διασφαλίσετε τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για το παιδί σας και να το προστατέψετε από πιθανά ‘’κτυπήματα’’ που επιφυλάσσει ο χώρος του ποδοσφαίρου. Αδιαπραγμάτευτος στόχος σας, είναι να είστε όσο το δυνατό καλύτεροι γονείς και για να τον πετύχετε, πρέπει απαραίτητα να γνωρίζετε ξεκάθαρα γιατί το παιδί σας θέλει να παίζει ποδόσφαιρο. Αφού βεβαιωθείτε πως γνωρίζετε την απάντηση –που είναι απλή και θα την πάρετε απλά ρωτώντας το παιδί σας- χρειάζεται αμέσως μετά να διαχωρίσετε τα δικά σας “θέλω” από τα “θέλω” του παιδιού σας και να αποδεχτείτε τελικά την δική του πραγματικότητα. Πρέπει επίσης να γνωρίζετε πώς να είστε ενθαρρυντικοί χωρίς να γίνεστε πιεστικοί -μια διάκριση λεπτή που όμως θα διασαφηνιστεί στη συνέχεια- και τέλος να αισθάνεστε άνετα για το πώς θα προετοιμάσετε κατάλληλα το παιδί σας για τον επερχόμενο αγώνα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά:
Διαχωρίστε τις δικές σας επιθυμίες από αυτές του παιδιού σας
Σαν γονείς μπορεί να έχετε κάθε λόγο για να επιθυμείτε την ενασχόληση του παιδιού σας με το ποδόσφαιρο. Είτε επειδή υπήρξατε εσείς ποδοσφαιριστές –ή και είστε ακόμα- και θέλετε διακαώς το παιδί σας να βιώσει την εμπειρία των αποδυτηρίων, τις συγκινήσεις του παιχνιδιού και τελικά την αποθέωση. Είτε επειδή στη διάρκεια της ποδοσφαιρικής σας καριέρας υπήρξατε μεγάλες μορφές και θα θέλατε τα παιδιά σας να εισπράξουν κολακευτικά σχόλια και αναγνώριση για τον πατέρα τους από την ομάδα. Είτε ακόμα, επειδή εναποθέτετε τα δικά σας ανεκπλήρωτα ποδοσφαιρικά όνειρα στο παιδί σας και αναζητείτε διακαώς την υλοποίηση τους μέσα από την ποδοσφαιρική ολοκλήρωση και καταξίωση του γιου σας.
Όπως και να ‘χει, δικαιούστε ασφαλώς να διατηρείτε τα δικά σας κίνητρα και να επιθυμείτε έντονα μια συγκεκριμένη εξέλιξη των πραγμάτων. Οφείλετε όμως να εντοπίσετε, να αναγνωρίσετε και τέλος να αποδεχτείτε τι πραγματικά είναι που ωθεί και παρακινεί το παιδί σας στο ποδόσφαιρο, ακριβώς γιατί η δική του προοπτική είναι που μετρά περισσότερο. Η δουλειά σας, σαν γονείς, δεν περιορίζεται μόνο στην αναγνώριση των διαφορετικών κινήτρων που μπορεί να διατηρείτε σε σχέση με το παιδί σας, αλλά απαιτεί σεβασμό σ’ αυτή τη διαφορετικότητα και την τελική ανάθεση της ευθύνης στο παιδί να προσεγγίσει το ποδόσφαιρο όπως αυτό πραγματικά επιθυμεί.
Προσοχή! Θα έχετε πιθανότατα ακούσει ή παρατηρήσει ορισμένους γονείς οι οποίοι κυριολεκτικά “σπρώχνουν” τα παιδιά τους στο ποδόσφαιρο σαν να μην υπάρχει άλλη επιλογή γι’ αυτά. Ίσως μάλιστα να ανησυχείτε πως και η δική σας στάση μοιάζει μερικές φορές με την πιο πάνω περιγραφή. Θα πρέπει να θυμάστε πως η στιγμή εκείνη που ένας γονιός ξεκάθαρα “σπρώχνει” το παιδί του προς συγκεκριμένη κατεύθυνση, είναι η στιγμή που τα δικά του κίνητρα αποκτούν προτεραιότητα σε βάρος των κινήτρων του παιδιού του. Η συγκεκριμένη κατάσταση μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά επώδυνη, αφού εξηγεί σε σημαντικό βαθμό την ολοένα αυξανόμενη αποχώρηση “καμένων” νεαρών ποδοσφαιριστών από το άθλημα . Ταλαντούχοι ποδοσφαιριστές – προσοντούχοι ακόμα και για την πρώτη ομάδα- εγκαταλείπουν ατελή την προσπάθεια προς την ποδοσφαιρική ολοκλήρωση και δεν επιθυμούν καμία απολύτως εμπλοκή με το άθλημα ακριβώς γιατί οι γονείς “προέβαλαν” τις δικές τους φιλοδοξίες και απαιτήσεις σε βάρος των αναγκών και των επιθυμιών του παιδιού τους. Στις περιπτώσεις μάλιστα που το παιδί συνεχίζει να παίζει ποδόσφαιρο, κυρίως για να ικανοποιήσει τις βαθύτερες ανάγκες των γονιών του, δεν θα καταφέρει πιθανότατα να προσεγγίσει το μέγιστο της απόδοσης του ενώ και η σχέση του με το ποδόσφαιρο δεν θα διαρκέσει μάλλον όσο θα διαρκούσε υπό άλλες, υγιείς περιστάσεις.
Και τώρα τι;
Αποτελεί σίγουρα ανακούφιση το γεγονός ότι μπορείτε να συνεισφέρετε και να ευνοήσετε μια υγιή και θετική εμπλοκή του παιδιού σας με το ποδόσφαιρο, με την προϋπόθεση βέβαια, πως συστηματικά ρωτάτε τον εαυτό σας κατά πόσο σέβεστε και αποδέχεστε τα προσωπικά κίνητρα και τις επιθυμίες του παιδιού σας. Να έχετε δηλαδή πάντα κατά νου πως:
Τα κίνητρα είναι ατομικά. Διαφέρουν σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποια παιδιά επιλέγουν να παίζουν ποδόσφαιρο επειδή τους αρέσει να συναγωνίζονται και να κερδίζουν. Άλλα πάλι προτιμούν να προσεγγίζουν το ποδόσφαιρο ως μέσο διασκέδασης και κοινωνικοποίησης, ενώ απολαμβάνουν τη συμμετοχή τους στο άθλημα. Όλοι οι πιο πάνω λόγοι πρέπει να είναι αποδεκτοί και είναι αρκετοί για να δικαιολογήσουν την έλξη που νιώθει το παιδί σας προς τη μαγεία του ποδοσφαίρου.
Κατανοήστε τα ακριβή κίνητρα του παιδιού σας. Ρωτήστε το ανοιχτές ερωτήσεις όπως “Γιατί θέλεις να παίζεις ποδόσφαιρο;” ή “Τι σου αρέσει στο ποδόσφαιρο;”. Μην ρωτάτε ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν με ένα “ναι” ή “όχι” όπως “Σου αρέσει το ποδόσφαιρο;” ή “Θέλεις να νικήσετε;”. Οι απαντήσεις που θα πάρετε από τις ερωτήσεις ανοικτού τύπου θα είναι μάλλον ιδιαίτερα αποκαλυπτικές και θα σας διαφωτίσουν για τον τρόπο που το παιδί σας σκέφτεται και αξιολογεί τη σχέση του με το ποδόσφαιρο. Με βάση, λοιπόν, τις απαντήσεις που θα λάβετε θα μπορέσετε καλύτερα να αντιληφθείτε το γονεϊκό στυλ που χρειάζεται να υιοθετήσετε για να ανταποκριθείτε αποτελεσματικότερα στις ανάγκες του παιδιού σας.
Προσοχή! Πρέπει να θυμάστε ότι τα κίνητρα του παιδιού ή του εφήβου μπορεί να αλλάξουν και να διαφοροποιηθούν στη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου ή και με την πάροδο του χρόνου. Είναι λοιπόν σημαντικό, οι πιο πάνω ερωτήσεις να γίνονται τακτικά (τουλάχιστον στο ξεκίνημα της χρονιάς και αμέσως μετά την ολοκλήρωση της). Μπορεί για παράδειγμα το παιδί σας να εκφραστεί λέγοντας πως “μετά από τη χρόνια εμπλοκή μου με το ποδόσφαιρο προτιμώ πλέον να μπω σε μια πιο ανταγωνιστική διαδικασία, υψηλότερου επιπέδου για να δοκιμάσω τα όρια μου” ή και αντίθετα “η υψηλού επιπέδου προπονήσεις, ο έντονος συναγωνισμός και οι θυσίες που απαιτεί το ποδόσφαιρο με έχουν κουράσει ψυχολογικά και προτιμώ φέτος να ρίξω τις εντάσεις παίζοντας σε λιγότερο ανταγωνιστικό επίπεδο”. Διαπιστώστε πιθανές αλλαγές στα κίνητρα του παιδιού σας χωρίς να ανησυχήσετε, αφού οι αλλαγές στα κίνητρα, στον τρόπο σκέψης και στην προσέγγιση γύρω από το ποδόσφαιρο είναι πολύ φυσιολογικά κατά τις αναπτυξιακές ηλικίες. Οι επιθυμίες και η συναισθηματική κατάσταση του παιδιού σας πρέπει να αποτελούν το “κλειδί” για το πώς θα το βοηθήσετε να πετύχει τους στόχους που θέτει για τον εαυτό του και όχι τους στόχους που θέτετε εσείς γι’ αυτό.
Βρείτε ομάδα και προπονητή που να ταιριάζουν με τα κίνητρά του. Εάν το παιδί σας εξέφρασε αγωνιστικότητα και διάθεση για πρωταθλητισμό θα βρει μάλλον αυτό που ψάχνει σε πρωτάθλημα, ακαδημία, ομάδα και προπονητή που δουλεύουν προσανατολισμένοι προς αυτή την κατεύθυνση. Εάν πάλι, το παιδί σας απολαμβάνει κυρίως τις κοινωνικές πτυχές του αθλήματος παρά τον διαρκή ανταγωνισμό, θα ήταν σοφότερο να αναζητήσετε ομάδα και προπονητή που να δίνουν έμφαση στην προσπάθεια και την πρόοδο των αθλητών ενώ φροντίζουν ούτως ώστε όλα τα παιδιά να έχουν ευκαιρίες συμμετοχής στους αγώνες.
Αδάμος Παπαντωνίου: Msc in Sport and Exercise Psychology University of Jyvaskyla, Finland
